خودآگاهی ما آدم ها مثل شمعک بخاری عمل می کند، همیشه روشن است تا در شرایط خاص به کار بیفتد و ذهن ما را دوباره روشن کند. برنامه سازی هم به این شکل است. سوژه ای ناخودآگاه به ذهن می رسد و عده ای آن را دنبال می کنند. البته با این تفاوت که هر کدام هدف های متفاوتی دارند. این مساله در برنامه سازان رادیو هم صدق می کند. البته هر کدام آنها اهداف متفاوت دارند.
جماعتی خود را حلال تمام مشکلات رادیو می دانند و تنها آرزویشان داشتن عمر نوح است تا بتوانند معضلات عدیده و پیچیده از ساختار سازمانی تا مضمون پیام و استراتژی رادیو را حل کنند. عده ای هم به دنبال پیوند مبارک بین رسانه و بهره برداری دستگاه دیجیتالی هستند. البته مهندس ضرغامی اعلام کرده تا 9 سال دیگر تمام سیستم های صدا و سیمای ایران باید دیجیتالی شوند و از دنیا عقب نباشند. بنابراین این گروه هم می توانند در آینده به آرزوی خودشان برسند.
آرزوی بعضی هم بالا رفتن برآورد و تسهیلات است. عده ای هم رویای انحصار و اقتدار مطلق رادیو را دارند، یعنی شعار این افراد این است که تنها صداست که می ماند. جماعتی هم معتقدند سر پا نگه داشتن و حفظ همین رادیو کافی است. گروهی هم در رادیو هستند که آرزوی آنها از همه عجیب تر و غریب تر است. آنها معتقدند با تغییر ژنتیک و دستکاری در DNA می توان از رادیو چیز دیگری ورای عناصر سه گانه افکت، کلام و موسیقی ساخت. ما هم سراغ این گروه می رویم تا از نزدیک ببینیم چه کسانی هستند و چه طرز تفکری دارند؟
نمایی از پشت صحنه برنامه رادیویی "پارازیت"
نزدیک ساعت 10 صبح به در حراست پخش می رسیم، اما از بخت بد ما نگهبان حراست با دیدن دوربین عکاس لبخندی بر چهره می آورد و بعد از پرسیدن مدل دوربین عکاس اعلام می کند مدل آن با دوربینی که روی برگه آفیش نوشته شده، تفاوت می کند! شکر خدا مشکلی پیش نمی آید، چون نگهبان حراست دانشجوی رشته عکاسی است و این سئوال به خاطر علاقه شدید او به دوربین های عکاسی برایش پیش می آید. نفس راحتی می کشیم و به سمت استودیو پخش رادیو جوان می رویم.
اتاق فرمان با ابعاد کوچک حاوی دستگاه های آنالوگ، صدابرداری و کتابخانه هر روز از ساعت 10 تا 11:30 پذیرای گروه "پارازیت" است. در این اتاق صادق داوری فر سردبیر و زهرا عبداله زاده تهیه کننده با سرعت نوارها را بر دستگاه آنالوگ می گذارند و CD ها را کنترل می کنند. برنامه با گویندگی بنفشه رافعی شروع می شود و صدای "پارازیت" استودیو پخش را فرامی گیرد. البته اینها گروهی متفاوت هستند، چون به شنوندگان سلام نمی کنند و برنامه با سلام شروع می شود. از قرار موضوع برنامه امروز رفتار شما بزرگترها آینه رفتار با فرزندان است. گوینده برنامه اجرایی متفاوت با اجرای خشک برخی برنامه ها دارد و خیلی صمیمانه با شنوندگان صحبت می کند.
استرس اتاق فرمان خیلی بیشتر از استودیو پخش است، چون CD ای که تهیه کننده داخل دستگاه می گذارد، نمی خواند و مرتب بیرون می آید و همین منجر به استرس بیشتر تهیه کننده می شود و حتی به شوخی می گوید ما همیشه باید به این دستگاه التماس کنیم تا CD را بخواند، اما سردبیر برنامه به خودش خیلی امیدوار است و همانند یک سوپرمن وارد عمل می شود و می گوید که دست های او معجزه می کند، گرچه برخلاف ادعای او دستگاه باز هم نمی خواند.
یکی از عوامل نواری از تلفن ها را به سردبیر می دهد، اما وقتی او نوار را چک می کند متوجه می شود زمان نوار به جای سه دقیقه، هفت دقیقه است. از قرار آقایی که نوار را تحویل داده با دور تند ضبط کرده و فکر می کرده نوار برنامه سه دقیقه است! سردبیر در فواصل برنامه نکاتی را به گوینده می گوید تا صحبت خود را با توجه به این نکات شروع کند. من نیز در فاصله پخش ترانه وارد استودیو ضبط می شوم. متن های زیادی رو به روی گوینده قرار دارد. اجرای او به حدی عوامل اتاق فرمان را به وجد آورده که تهیه کننده با میکروفن رابط میان اتاق فرمان و پخش به او می گوید "بی نظیری". او هم بلند می شود و حرکتی برای تشکر انجام می دهد و من نیز در همین حال او صحبت می کنم.
رافعی که از گویندگان خوب رادیو جوان است، اشاره می کند: "هر برنامه ای که در رادیو جوان کار می شود جذاب است، چون با زبان جوانان با آنها صحبت می کند. این برنامه هم با گویندگی من هم همخوانی داشت و اما ویژگی منحصر به فرد آن مستند بودن آن است. من از همان ابتدا با سردبیر برنامه به توافق رسیدم که در این فضا به دنبال واقعگرایی و مستندمحوری باشیم. البته این مستند در چارچوب رسانه باشد، چرا که ممکن است گفتن هر چیزی در قالب مستند از رسانه کار زیبایی نباشد."
وی ادامه می دهد: "من به عنوان بنفشه رافعی و هم یک گوینده تصمیم گرفتم در برنامه "پارازیت" فضای معمولی را بشکنم. حال ممکن است این حرف ادعای بزرگی باشد، اما می خواستم این فضا را بشکنم. قصدم این بود که قدم های اول را بردارم. البته شبکه جوان همیشه ساختارشکن بوده، من هم می خواستم یک فضای جدید به وجود بیاورم. حال بعضی ها به غلط و درست تعبیر به لمپنیسم می کنند. مسلما هر کاری که در آن افراط و تفریط شود، نتیجه مطلوبی ندارد. اگر مهره ها درست سر جایشان قرار بگیرند، مشکلی پیش نمی آید."
رافعی خاطرنشان می کند: "به نظرم عیبی ندارد که من همانطور که با دوستم زهره خالدپور صدابردار برنامه صحبت می کنم با شنوندگان هم صحبت کنم. البته اجرای من در حد تجربه است و احتیاج به زمان دارد، اما سعی می کنم فاصله گوینده و شنونده را به حداقل برسانم، فکر می کنم قدم خوبی برداشته شده است. از سوی دیگر این سبک در زمان خودش جواب داد و هنوز هم مخاطبان خاص خودش را دارد."
گوینده برنامه "پارازیت" با اشاره به اینکه برخی مواقع هم پدر و مادرها هم با ما تماس می گیرند و اعتراض می کنند که نوع صحبت های شما جوانان را گستاخ می کند، به خبرنگار مهر می گوید: "ما همیشه تلاش می کنیم از محدوده خارج نشویم یا به قول امروزی ها خیلی جو ما را نگیرد، اما باید با زبان جوانان صحبت کنیم تا بتوانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم."
وی اطلاعات را برای گوینده خیلی موثر می داند و اشاره می کند: "گوینده باید بتواند اطلاعات خودش، صحبت های عوامل اتاق فرمان و نویسنده را در کمترین زمان تلفیق کند و ترکیبی بسازد که شنونده قبول کند و اعتمادش جلب شود. کلیشه را می توان شکست، اما نباید احترام را فراموش کنیم." بعد از صحبت با بنفشه رافعی به اتاق فرمان می روم تا او نیز قسمت آخر برنامه یعنی آیتم نقطه جوش را اجرا و با شنوندگان خداحافظی کند.
نمایی از پشت صحنه برنامه رادیویی "پارازیت"
زهرا عبداله زاده تهیه کنندگی برنامه زنده "پارازیت" را برعهده دارد. او که 14 سال است در رادیو به این کار مشغول است، درباره معیارهایش برای انتخاب برنامه می گوید: "در مرحله اول خود برنامه می تواند عاملی برای من باشد تا برنامه را قبول کنم. زمانی که تهیه برنامه "پارازیت" پیشنهاد شد، چند جلسه با صادق داوری فر سردبیر برنامه، حسینی مدیر گروه و نصرآبادی قائم مقام شبکه صحبت کردم تا به اطمینان خاطر برسم. در مجموع برایم خیلی مهم است که برنامه چه هدفی را دنبال می کند. در مرحله دوم خود عوامل برایم اهمیت دارند."
وی ویژگی برنامه زنده را سرعت و دقت عنوان می کند و می گوید: "این دو ویژگی مهم است، چرا که ممکن است در آخرین لحظه که با کارشناس ارتباط برقرار کردیم تلفن قطع شود. بنابراین باید ترانه ای آماده برای پخش داشته باشیم. در مجموع کار تهیه کننده در رادیو ایجاد ریتم و رنگ آمیزی در کار است. او باید این تنوع را در موسیقی و متن به وجود بیاورد."
عبداله زاده می گوید: "معمولاً زمانی که طرح را سردبیر برنامه می دهد تا به شکل انجام برسد و اجرا شود تغییرات زیادی انجام می شود. به عنوان نمونه آیتمی در این برنامه با عنوان "نشانی" بود، اما احساس کردیم جواب نمی دهد، به همین دلیل آن را حذف کردیم. سخن این برنامه درباره جوانان است. امیدوارم نه تنها جوانان بلکه برای شنوندگان هم مفید باشد."
بعد از صحبت با تهیه کننده از آنجا که صادق داوری فر سردبیر برنامه آدم خوش ذوقی است، روند گفتگو را از حالت کلیشه ای خارج می کند و به مهر می گوید: "پاپارسال، پاپاپا رو کرده بو بودیم تو تو توی یه کفش که برنانامه داشته باشیم، اصلاً مهم نبود چی بابابا شه، فقط برنامه باشه، اونم توتوتوی رادیو. نمی دونستیم چی چی می خوایم بگیم، فقط می دونستیم که باباباید درباره جوونا و ب ب برای جوونا باشه. گفتیم خب کی بگه، فرزاد حسنی یا نی نی نیما رئیسی، بعد فهمیدم باید خاخاخانوم باشه اونم رافعی. بقیه چیزهاشم گفتیم جور می شه. گفتند ساعتش، گفتیم شیش، گفتتند می خواهید زی زی زیرآب بزنید، گفتیم ظهر، گفتند حرفشم نزنید. بعد فهمیدیم دددده رو بریدند و ما فقط باید بپوشیم. راستی پاپاپارسال سر اسمش دعوا داشتیم، هر کی یه چیزی گفت، من گفتم بذاریم "پاپاپا.....پارازیت."
مهر
